Ботулизм касаллигини пайдо қилувчи микроб инсон саломатлиги учун хавфли бўлиб, кислородсиз муҳитдаги озиқ-овқат маҳсулотларида кўпаяди. Айниқса, помидор, бодринг, патиссон, бақлажон икралари каби консерва маҳсулотларида учрайди ва кўпаяди. Ботулизм микроби билан зарарланган маҳсулотни одам тилига теккизганда ҳам касалланиши мумкин.
Ботулизм кўпинча уй шароитида тайёрланган консерва маҳсулотларида учрайди. Чунки уйда консерва тайёрлаш технологияси ва санитария-гигиена қоидаларига амал қилишнинг имконияти бўлмайди. Шунинг учун уй шароитида тайёрланган консерва маҳсулотлари соғлиқ учун хавфли эканлигини унутмаслик керак.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти экспертларининг маълум қилишича, ўтган асрда тамаки тутунидан келиб чиққан касалликлар туфайли 100 миллиондан ортиқ киши ҳаётдан кўз юмган. Аҳвол шу тарзда давом этса, ХХI асрда бу заҳри қотил миллиардлаб одамларнинг жонига зомин бўлиши башорат қилинмоқда. Ўйлаб кўринг, ана шу миллиардларнинг бири СИЗ бўлишингиз ҳам мумкин-ми, агарда чекаётган бўлсангиз?
Аслида сигарета чекиш соғлиқ учун зарарли эканлигини жуда яхши биламиз, биламиз-у...
Қиш кунларининг бирида бир бемор онахонни кўргани бордик. Оила аъзолари бир хонада ўтиришар, ёши улуғ онахон ҳам, бешикда ётган чақалоқ ҳам сигарета ҳиди анқиб турган ҳаводан нафас олишарди.
Мамлакатимиз мустақилликка эришган дастлабки йилларданоқ, Юртбошимиз раҳнамолигида жамият ҳаётининг бошқа соҳалари қатори жиноятчиликка, хусусан дунё ҳамжамиятини ташвишга солаётган одам савдоси жиноятига қарши курашишга эътибор кучайтирилмоқда. Ўзбекистон Республикасининг «Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида»ги қонун ва бир қатор Қонуни ости ҳужжатлар қабул қилиниб, уларни ижросини таъминлаш бўйича кенг қўламли ишлар амалга оширилмоқда.
Туман тиббиёт бирлашмаси ва унинг тизимидаги даволаш профилактика муассасалари томонидан Президентимизнинг 2008 йил 8 июлдаги ПҚ-911-сонли «Одам савдосига қарши курашиш самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори ҳамда туман идоралараро комиссиясининг чора-тадбирлар режасини ижросини таъминлашга эътибор кучайтирилмоқда.
Инсоният яратилибдики, ўз саломатлиги ҳақида қайғуриб келган. Унинг бирор ери оғриса ёки жароҳатланса шифо истаб табиат неъматларига мурожаат қилган: табиий гиёҳлар илдизларидан, меваларидан, баргларидан, гулларидан, пўстлоқларидан қайнатмалар, дамламалар, малҳамлар ва бошқалар тайёрлаб, уларни истеъмол қилиб шифо топган.
Бир неча минг йиллар давомида одамлар тажрибада синалган табобат сирларини авлоддан авлодга ўтказиб келган. Минг йиллар давомида синалган табиат неъматларидан тайёрланадиган даволаш усулларини йиғиб тажрибадан қайта-қайта ўтказиб, одамларга тавсия қилувчи машҳур табиблар, тарих зарварақларида номлари абадул-абад муҳр-ланиб қолган Луқмони Ҳаким, Абу Али ибн Сино, Абу Райҳон Беруний номларини фахр билан тилга оламиз.
Стоматит-оғиз бўшлиғи яллиғланиши касаллиги бўлиб, уни пайдо бўлишига авитаминоз, умумий интоксикация, нордон ёки шўр таомларни истеъмол қилиш, сурункали ичкиликбозлик, эндокрин, асаб ва овқат ҳазм қилиш тизимининг бир қанча хасталиклари, моддалар алмашинувининг бузилиши сабаб бўлади.
Оғиз бўшлиғи гигиена қоидаларини узоқ муддат бузилиши касаллик авж олишига олиб келади. Бунда қон кетиш ва йи-ринглаш кузатилади.
Бруцеллез сурункали кечувчи юқумли касаллик бўлиб, барча қишлоқ хўжалик ҳайвонлари касалланиши ва унинг маҳсулотлари орқали одамга ҳам юқиши мумкин.
Касал ҳайвонларнинг сути, нажаси, сийдиги ва бошқа шиллиқ моддалари билан ифлосланган озуқа, сув, яйлов ва уларни парваришлаш даврида ишлатилган жиҳозлар орқали соғлом ҳайвонга оғиз орқали юқади.
Бруцелланинг уч тури мавжуд. Булар: қорамол бруцелласи, қўй - эчки бруцелласи, чўчқа бруцелласи
Диарея кўпроқ болаларда учрайди. Ичбуруғ, салмонелёз, ич терлама каби юқумли ошқозон-ичак касалликларининг белгиси ҳисобланади. Ичнинг тез-тез ва суюқ кетиши, бу ҳолатнинг узоқ вақт давом этиши бола ҳаёти учун хавфлидир. Бунинг оқибатида тана сувсизланиб «қуриб» боради. Қон айланиши, юрак ва мия фаолияти бузи-лади.
Агар боланинг ичи тез-тез ва суюқ кетса, кўнгли айниса ёки қусса, нажаси шилимшик-қон, йиринг аралаш бўлса зудлик билан шифокорга мурожаат қилинг.
Шифокор келгунга қадар йўқотилган суюқлик ўрнини қоплаш учун беморга кўпроқ суюқлик-регидрон этитмаси, қайнатилган сув, гурунч қайнатмаси ёки кўк чой беришингиз мумкин.
Ёз чилласидаги жазирама иссиқ инсон саломатлигига жиддий таъсир этиши мумкин. Айниқса, тана вазни меъёридан ортиқ бўлган, юрак, қон-томир касалликларига чалинган кишилар жазирама кунларда дам олиш, меҳнат қилиш ва овқатланиш тартибига эътибор қаратишлари зарур бўлади. Маълумки, жисмоний зўриқиш танада иссиқлиқ ишлаб чиқарилишини кучайтиради ҳамда тананинг янада қизишига сабаб бўлади. Шунинг учун очиқ ҳавода олиб бориладиган жисмоний меҳнат фаолиятини куннинг салқинроқ вақтларига (эрта тонгдан соат 11 ларгача) ёки кечки салқинга (соат 17 дан 20 гача) кўчирган маъқул.
Кўп вақтингизни компьютер олдида ўтказаётган бўлсангиз, албатта, бу «ақлли машинанинг» соғлиққа таъсирини билиб қўйсангиз фойдадан ҳоли бўлмайди. Демак, ушбу мавзуга қўл урар эканмиз сизга, копьютердан узоқ муддат фойдаланган инсонга унинг таъсири, зарарининг камайтириш йўллари, компьютер билан мулоқотдаги талаблар ҳамда саломатликнинг сақлаш учун нималарга эътибор беришимиз лозимлиги тўғрисида маълумот бермоқчимиз.
Компьютердан фойдаланувчилар саломатлигига қуйидаги зарарли омиллар таъсир кўрсатади:
Узоқ муддат ўтириб ишлаш жараёнлари;
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ВОЗ) ва халқаро эпизотик бюроси (МЭВ) ва ФАО нинг маълумотига кўра, куйдиргига қарши профилактик чора-тадбирлар кўрилишига қарамай, бугунгача дунёнинг ҳеч бир мамлакатида бу касаллик тугатилган эмас. Ҳар йили юздан зиёд мамлакатда 54 турга яқин ҳайвонларда куйдирги касаллиги учрамоқда ва дунё бўйича йилига бир миллион бошдан зиёд ҳайвон шу хасталик туфайли нобуд бўлмоқда.
Бу касаллик Осиё, Африка ва Америка қитъасида купроқ учрайди.
Айни чоғда ҳам мазкур касалликнинг хавфи заррача камайгани йўқ, чунки унинг унсурлари яшовчанлиги билан бошқа хасталиклардан устун туради.
Мозийга бир назар
Фойдали ҳаволалар
