Ёз чилласидаги жазирама иссиқ инсон саломатлигига жиддий таъсир этиши мумкин. Айниқса, тана  вазни меъёридан ортиқ бўлган, юрак, қон-томир касалликларига чалинган кишилар жазирама кунларда дам олиш, меҳнат қилиш ва овқатланиш тартибига эътибор қаратишлари зарур бўлади. Маълумки, жисмоний зўриқиш танада иссиқлиқ ишлаб чиқарилишини кучайтиради ҳамда тананинг янада қизишига сабаб бўлади. Шунинг учун очиқ ҳавода олиб бориладиган жисмоний меҳнат фаолиятини куннинг салқинроқ вақтларига (эрта тонгдан соат 11 ларгача) ёки кечки салқинга (соат 17 дан 20 гача)  кўчирган маъқул.

Ёғлиқ таомлар ҳамда ширинликлар танада энергия ҳосил бўлишини кучайтиради ва танани қизиб кетишига сабаб бўлади. Бу эса ошқозон-ичак тизими фаоллиятини зўриқтиради. Иссиқ кунларда суюқ таомлар, айрон, қатиқ, кефир каби сут маҳсулотлари, мева ва сабзавотлар истеъмол қилиш фойдали. Чунки суюқликлар терлаш натижасида организм йўқотадиган сув ва зарур моддалар ўрнини қоплайди.

Лимонли чой ҳам энг яхши чанқоқбосди ичимликдир. Бу чой анча вақтгача танани исссиқланишдан сақлайди, шунингдек, организмдаги сув ва туз балансини сақлашга ёрдам беради. Кўк чой ҳам чанқоқни яхши қондиради. Ватамин ва минералларга бойлиги билан инсонга куч бағишлайди. Бундан ташқари кўк чой кучли бактериоцид хусусиятга эга бўлиб, ошқозон-ичак йўлидаги касаллик қўзғатувчи микробларни ўлдиради. Дизентерия ва бошқа юқумли ошқозон-ичак касалликларидан ҳимоя қилади. Шакарсиз компот, айрон, нордон мевалар шарбатлари кучли чанқоқбосди ичимликлар бўлиши билан бирга терлаш натижасида йўқотилган витамин ва минерал моддаларнинг ҳам ўрнини қоплашда ёрдам беради. Ширин ва қуруқ мева шарбатлари (ўрик, шафтоли ва узум) аксинча, чанқоқни кучайтиради.

Зинҳор қайнатилмаган сув ичманг. Унда турли  хил юқумли касалликларни чақирувчи микроб ва вируслар бўлиши мумкин. Жазирама иссиқда кийинишга ҳам эътибор бериш керак. Кийим ҳавони яхши ўтказадиган, терини шимадиган, қуёш нурини қайтарадиган кенг тикилган ва танага ёпишиб турмайдиган бўлиши зарур. Ип газлама ва ипак шойидан тикилган либослар айнан шундай хусусиятларга эга. Қора ва жигарранг матодан тикилган кийимлар ўзига иссиқлик ва қуёш нурини кўп тортади, оқ ранглиси эса қуёш нурини қайтариш хусусиятига эга. Бош кийимсиз тик қуёш нурида узоқ туриш, иссиқлик уришига, баъзида кўзда катарактанинг ривожланишига олиб келиши мумкин.

Жазирама иссиқ терининг куйишига, бу жараённинг узоқ давом этиши эса, тери саратонига ҳам олиб келиши мумкин. Айниқса, болалар, қуёшнинг ультрабинафша нурларига ўта таъсирчан бўладилар, шунинг учун уларни жазирама иссиқ вақтларда сояда бўлишларига аҳамият бериш керак. Соябони кенг бош кийим кийиш ва қора кўзойнак тақиш қуёшнинг ультрабинафша нурланидан сақлайди.

Иссиқ уришида кўнгил айниши, бош айланиши, қулоқнинг шанғиллаши, баъзида эса ҳушдан кетиш ҳолатлари кузатилиши мумкин.

Айниқса, юрак қон-томир тизимида касаллиги мавжуд бўлган кишиларда иссиқ уриши хавфи юқори бўлади. Иссиқ уришида биринчи ёрдам тана ҳароратини туширишга қаратилиши шарт ва албатта, шифокорга мурожаат этиш зарур.

А.Қосимова, «Саломатлик маркази» директори.