Президентимизнинг 2018 йил 20 апрелдаги "Фуқароларнинг ижтимоий қўллаб-қувватлаш бўйича қўшимча чора-тадбирлар ҳамда ўзбошимчалик билан қурилган турар жойларга нисбатан мулк ҳуқуқини эътироф этиш бўйича бир марталик умумдавлат акциясини ўтказиш тўғрисида"ги Фармонида ўзбошимчалик билан қурилган турар жойларга нисбатан мулк ҳуқуқини эътироф этиш бўйича бир марталик умумдавлат акциясини ўтказиш назарда тутилган бўлиб, мазкур акция 2019 йил 1 майга қадар давом этади. Мулк ҳуқуқини эътироф этиш ва кадастр ҳужжатларини бериш учун 2 та шарт қўйилади:
ушбу ер участкаси (участканинг бир қисми) унга қонун ҳужжатларига мувофиқ турар жой қуриш учун ажратилиши мумкин бўлмаган ер майдонида жойлашмаган бўлса;
ўзбошимчалик билан қурилган иморат шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари талабларини бузмаётган бўлса, шунингдек, унинг сақлаб қолиниши бошқа шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузмаса ёхуд фуқароларнинг ҳаёти ва соғлиғига хавф туғдирмаса.
Хўш, ўзбошимчалик билан қурилган иморатларга нисбатан мулк ҳуқуқини олиш тартиби қандай амалга оширилади?
Аввало, жисмоний шахс (унинг қонуний вакили) бу ҳуқуқни олиш учун иморат жойлашган ҳудуддаги Давлат хизматлари маркази орқали туман (шаҳар) ҳокимининг номига ариза билан мурожаат қилади. Аризага мурожаат этувчининг паспорти нусхаси; оила аъзолари ҳақида ҳамда ер участкасига эгалик қилган муддатлари ва иморат қурилган вақт тўғрисида фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларининг маълумотномалари илова қилинади. Мурожаат этувчидан бундан бошқа маълумот ва ҳужжатларни тақдим этишни талаб қилиш тақиқланади. Мурожаат этувчи аризани ўз имзоси билан тасдиқлайди. Мурожаат этувчи томонидан тақдим этилган ёлғон маълумотлар ёхуд унга илова қилинадиган ҳужжатларнинг тўлиқ эмаслиги аризани қабул қилмаслик (рад этиш) учун асос ҳисобланади ва аризани бошқа асослар бўйича рад этиш тақиқланади. Ариза рўйхатдан ўтказилгандан кейин Давлат хизматлари маркази ходими мурожаат этувчига ариза олингани тўғрисида тилхат беради ёки рўйхатдан ўтказган рақамини кўрсатган ҳолда, ариза нусхасида унинг қабул қилингани тўғрисида тегишли ёзувни қайд этади. Мурожаат этувчи томонидан тақдим этилган ариза ва унга илова қилинган ҳужжатлар Давлат хизматлари маркази ходими томонидан сканерланади ва бир соат мобайнида тизим орқали ер тузиш ва кўчмас мулк кадастри давлат корхоналарининг туман (шаҳар) филиалларига юборилади.
Шу тариқа комиссия ишчи органи ариза келиб тушгандан сўнг 3 иш куни мобайнида мурожаат этувчининг аризасида кўрсатилган жойга чиққан ҳолда, ўзбошимчалик билан қурилган иморатни ўрганиб, унинг техник планини шакллантиради. Сўнгра уни комиссия аъзоларига ариза ва унга илова қилинган ҳужжатлар билан бирга электрон ҳамкорлик тизими орқали тақдим этади.
Комиссия аъзолари эса келиб тушган ариза бўйича ишни 5 кун мобайнида жойида ўрганиб, ўрганиш натижаларига кўра, кўчмас мулк объекти бўйича ўз хулосаларини комиссия ишчи органига электрон тизим орқали етказади.
Комиссия томонидан мурожаат этувчининг ўзбошимчалик билан қурилган иморатига нисбатан мулк ҳуқуқини эътироф этиш мумкин, деб топилганда, у ҳисобварақ-фактурада кўрсатилган тўлов (энг кам иш ҳақининг беш баравари миқдоридаги бир марталик йиғим)ни амалга оширади. Мазкур бир марталик йиғим белгиланган муддатда тўланмаган тақдирда, унинг ўзбошимчалик билан қурилган иморатига нисбатан мулк ҳуқуқини эътироф этиш ишлари тўхтатиб турилади. Борди-ю, ушбу тўлов акция муддати тугагунга қадар амалга оширилмаса, табиийки, мулк ҳуқуқи эътироф этилмайди.
Бир марталик йиғим тўлангач, Комиссия ишчи органи 2 календарь куни мобайнида Комиссия раиси томонидан тасдиқланган далолатнома асосида мурожаат этувчининг ўзбошимчалик билан қурилган иморатига нисбатан мулк ҳуқуқини эътироф этиш тўғрисида туман (шаҳар) ҳокимининг қарори лойиҳасини тайёрлаб, тасдиқлаш учун туман (шаҳар) ҳокимига тақдим этади. Мурожаат этувчи ўзбошимчалик билан қурилган иморатига мулк ҳуқуқини шу асосда қўлга киритади.
М. Акрамов, туман Кенгаши депутати.
